بازار پایه فرابورس؛ بازاری با شرایط خاص!
بازار پایه فرابورس را باید بخشی از بازار فرابورس (OTC) بدانیم که پیوستن به آن راحت‌تر و سریع‌تر از سایر بخش‌های این بازار است. انگیزه فعالیت کردن آن را باید برخورداری از مزایای سرمایه گذاری و سایر امتیازهای بازار سرمایه و اوراق بهادار بدانیم. از طرفی، فعالان این بازار الزام زیادی به ارائه کردن اطلاعات ندارند. یکی از اهداف آن فراهم کردن امکان حضور شرکت‌هایی است که در سازمان بورس ثبت شده‌اند اما نمی‌توانند در بازار بورس یا فرابورس فعالیت کنند. برای آگاهی از جزئیات بیشتر این بازار، ما را با ادامه این مطلب ویفاکس کالج همراهی کنید!
مفهوم بازار پایه فرابورس
با مقدمه فوق، شاید حدس زده باشید که ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار بیش از سایر بخش‌های بازار سهام باشد. چنین شرایطی در واقع، به ماهیت بازار فرابورس بر می‌گردد؛ چرا که در آن، سهام شرکت‌هایی را معامله می‌کنند که امکان پذیره‌نویسی در بورس را ندارند. علت ورود چنین مجموعه‌هایی به بازار فرابورس به عدم شفافیت آن‌ها یا سودآور نبودنشان مربوط است. بنابراین، فعالیت کردن در بازار فرابورس تابع معیارهای خاصی به شرح زیر است:
- زیان انباشته
- حداقل سابقه فعالیت
- بازده حقوق صاحبان سهام
- حداقل سرمایه ثبت شده شرکت
- حداقل تعداد سهامداران و
- حداقل سهام شناوری
علت ورود شرکت‌ها به بازار پایه فرابورس چیست؟
دلایل اصلی ورود شرکت‌ها به این بازار را می‌توانیم در موارد زیر خلاصه کنیم.
- نداشتن شرایط ورود به بازارهای اصلی: برخی شرکت‌ها نمی‌توانند شرایط ورود به بازارهای اصلی بورس یا فرابورس را احراز کنند؛ لذا ورود به بازار پایه فرابورس را انتخاب می‌کنند. مثلاً طبق ماده 99 برنامه پنجم توسعه، ملزم شده‌اند که در این بازار ثبت شوند.
- انتقال از بازارهای دیگر: برخی شرکت‌هایی که قبلاً در بازارهای دیگری فعالیت می‌کردند، ممکن است به علت تغییر وضعیت مالی یا ساختارشان، به این بازار فرابورس منتقل شوند.
- کمبود نقدینگی: شرکت‌هایی که نقدینگی بیشتری لازم دارند، می‌توانند برای جذب سرمایه‌گذاران جدید و افزایش نقدینگی به بازار پایه وارد شوند.
- ارتقای شفافیت: ورود به بازار پایه فرابورس می‌تواند کمک کند تا فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکت‌ها برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران، شفاف‌تر شوند.
- افزایش اعتبار: حضور در این بخش بازار فرابورس می‌تواند بر اعتبار شرکت‌ها در نزد مشتریان، تأمین‌کنندگان و شرکای تجاری بیفزاید.
- مهیا شدن جهت ورود به بازارهای اصلی: برخی شرکت‌ها ممکن است بازار پایه را به‌عنوان مرحله آمادگی ورود به بازارهای اصلی بورس در نظر بگیرند.
منظور از تابلوی بازار پایه فرابورس چیست؟
تابلوهای این بازار در واقع، مجموعه ضوابطی هستند که برای سازماندهی و طبقه‌بندی شرکت‌های پذیرفته شده در آن طراحی شده‌اند. هدف از وضع آن‌ها ایجاد شفافیت بیشتر، مدیریت بهتر ریسک‌ها و حمایت کردن از سرمایه‌گذاران است. بنابراین، هر تابلوی این بازار فرابورس شرایط و مقررات ویژه‌ای دارد که بر مبنای وضعیت مالی و کارکرد شرکت‌ها و شفافیت اطلاعاتی آن‌ها تعیین می‌شود. به طور کلی، تابلوی بازار پایه فرابورس سه دسته اصلی به شرح زیر دارد:
تابلوی زرد
این تابلو شرکت‌هایی را در بر می‌گیرد که وضعیت مالی و عملکرد نسبتاً مطلوب و شفافیت اطلاعاتی قابل قبولی دارند. آن‌ها موظف به افشای منظم و شفاف اطلاعات مالی و عملکردشان هستند. نوسان قیمتی حدود 3 ± درصدی تابلوی زرد معمولاً بیش از تابلوهای نارنجی و قرمز است؛ لذا سرمایه‌گذاران می‌توانند سهام را با ریسک کمتری خرید و فروش کنند. بنابراین، این تابلو مختص شرکت‌هایی است که مشکلات کمتری در حوزه مالی و شفافیت دارند و ریسک سرمایه گذاری در آن‌ها کمتر از شرکت‌های تابلوی نارنجی و قرمز است. آن‌ها با بهبود عملکرد و شفافیت می‌توانند به بازارهای اصلی بورس یا فرابورس منتقل شوند.
تابلوی نارنجی
نارنجی در بازار پایه فرابورس، نمایانگر شرکت‌هایی است که مسائل مالی یا عملکردی یا میزان شفافیت اطلاعاتی کمتر از تابلوی زرد دارند. این شرکت‌ها موظف به افشای منظم اطلاعات مالی و عملکردیشان هستند؛ اما شاید کاستی‌هایی در این زمینه داشته باشند. محدودیت نوسان قیمت در تابلوی نارنجی معمولاً کمتر از تابلوی زرد و حدود 2± درصد است؛ این بازه را با هدف کاهش ریسک سرمایه گذاری در آن‌ها تعیین کرده‌اند.
تابلوی قرمز
این تابلوی بازار پایه فرابورس را باید ویژه شرکت‌هایی بدانیم که مشکلاتی جدی از منظر مالی، عملکرد یا شفافیت اطلاعاتی دارند. آن‌ها معمولاً با چالش‌های زیادی در زمینه افشای منظم و شفاف اطلاعات مالی و عملکردی مواجه هستند. حدود نوسان قیمتی 1 ± درصدی این تابلو جهت کاهش ریسک سرمایه گذاری، بیش از تابلوهای زرد و نارنجی است. سرمایه‌گذاران حضور در این تابلو را باید با ریسک بیشتری در نظر بگیرند که دقت و بررسی زیادی را جهت تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری می‌طلبد.
جزئیاتی درباره تابلوی قرمز
این طبقه‌بندی بازار پایه فرابورس به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با آگاهی از وضعیت بحرانی برخی شرکت‌ها، از سرمایه‌گذاری‌های پرخطر بپرهیزند و بیشتر احتیاط کنند. از طرفی، تابلوی قرمز به شرکت‌ها فرصت می‌دهد تا با تلاش برای بهبود وضعیت مالی و شفافیت اطلاعاتی، به تابلوهای نارنجی یا زرد منتقل شوند. این طبقه‌بندی نقش مهمی در ارتقای شفافیت و نظم این بازار فرابورس دارد.
اجزای اصلی ساختار بازار پایه فرابورس
فهرست نمادها و تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه را می‌توانید در نشانی زیر ببینید:
https://www.ifb.ir/markets.aspx?id=3
از طرفی، با مراجعه به بخش بازار پایه سایت «شركت مديريت فناوري بورس تهران» به نشانی https://tsetmc.ir می‌توانید هر کدام از نمادهای زرد، نارنجی و قرمز این بازار را جستجو کنید. در این‌صورت، در کنار نماد آن‌ها عبارت‌های مختلفی را به شرح زیر خواهید دید:
- قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور: شامل شرکت‌هایی که طبق قانون مذکور، ملزم به انتشار اطلاعاتشان هستند.
- عدم اظهار نظر: شرکت‌هایی که ابهام در صورت‌های مالیشان مانع اظهار نظر صحیح حسابرسان درباره آن‌ها شده است.
- انحلال: مجموعه‌هایی که منحل شده‌اند.
- لغو پذیرش شده: آن‌هایی که در بازارهای اصلی بورس یا فرابورس حضور داشته‌اند اما در حال حاضر لغو پذیرش شده‌اند.
- اظهار نظر مردود: وقتی حسابرس نقص‌های مهمی را در صورت‌های مالی دیده است.
- ورشکستگی: شرکت‌هایی که به علت عدم توانایی پرداخت دیونشان، ورشکسته شده‌اند.
جمع‌بندی
بازار پایه فرابورس را باید از اجزای بنیادین سیستم مالی و از پلتفرم‌های منعطف و در دسترس معاملاتی بدانیم. این بازار ابزارهای مالی متنوعی را همراه با مزایایی نظیر سفارشی‌سازی و دسترسی به سرمایه در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد؛ اما نمی‌توانیم چالش‌هایی مانند عدم شفافیت و ریسک‌های زیاد سرمایه گذاری را در آن نادیده بگیریم. لذا از متخصصان ViFox College می‌شنوید، با ایجاد تعادل بین مزایا و ریسک‌های این بازار، فرصت‌هایش را هوشمندانه شکار کنید!
