معرفی بازار اولیه و ثانویه در بورس | تفاوت‌ها، مزایا و معایب

بورس یکی از اصلی‌ترین بازاراهای مالی در دنیا است و نقشی حیاتی در تامین مالی شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران بازی می‌کند. بورس به دو بخش اصلی بازار اولیه ثانویه تقسیم می‌شود که در بازار اولیه آن، شرکت‌ها برای اولین بار سهام خود را به عموم عرضه می‌کنند. در بازار ثانویه نیز، سهام‌داران به خرید و فروش سهام پس از عرضه اولیه می‌پردازند. تفاوت‌های ساختاری و عملکردی این دو بازار باعث می‌شود که هرکدام مزایا و معایب خاص خود را داشته باشند. در این صفحه مشخصات بازار اولیه و ثانویه در بورس را به طور کامل به شما معرفی می‌کنیم.

منظور از بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟

بازار اولیه (Primary Market) بخشی از بورس است که در آن شرکت‌ها برای اولین بار سهام یا اوراق بهادار خود را به عموم عرضه می‌کنند. این فرآیند که با عنوان عرضه اولیه سهام یا IPO (Initial Public Offering) شناخته می‌شود، به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا سرمایه لازم برای گسترش فعالیت‌های خود را جمع‌آوری کنند. در بازار اولیه، سهام جدید منتشر می‌شود و سرمایه‌گذاران جدید به شرکت‌ها وارد می‌شوند؛ بنابراین این بازار می‌تواند نقشی اساسی در تامین مالی پروژه‌های جدید و رشد شرکت‌ها بازی کند.

بازار ثانویه (Secondary Market) بخشی دیگر بورس است که در آن سهام‌داران می‌توانند سهام خود را پس از عرضه اولیه خرید و فروش کنند. در این بازار، هیچ سهام جدیدی تولید نمی‌شود؛ بلکه سهام‌های موجود بین سرمایه‌گذاران مختلف مبادله می‌شوند. قیمت‌ها در بازار ثانویه تحت تاثیر قوانین عرضه و تقاضا قرار دارند و سرمایه‌گذاران به‌دنبال کسب سود از تغییرات قیمتی سهام در طول زمان هستند. گفتنی است که تبادل سهام در بازارهای ثانویه در ادارات بورس‌ معروفی مانند بورس نیویورک، بورس لندن یا بورس تهران انجام می‌شوند.

بازار اولیه و ثانویه بورس چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟

بزرگترین تفاوت بین بازار اولیه و ثانویه در بورس به نحوه فعالیت و فرآیند خرید و فروش سهام در آن‌ها مرتبط می‌شود. در بازار اولیه، سهام برای اولین بار به عموم عرضه می‌شود، درحالیکه در بازار ثانویه، سهام‌هایی که قبلا خریداری‌شده‌اند بین سرمایه‌گذاران مبادله می‌شوند. به عبارتی، بازار اولیه محلی برای تامین منابع مالی برای شرکت‌ها به شمار می‌رود، اما بازار ثانویه محل مبادله سهام میان سرمایه‌گذاران است.

برخی دیگر از این تفاوت‌ها عبارتند از:

• منابع درآمدی: در بازار اولیه، درآمد حاصل از فروش سهام جدید به‌طور مستقیم به شرکت‌ها می‌رسد و مدیران آن‌ها می‌توانند از آن برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید، گسترش فعالیت‌ها یا کاهش بدهی‌ها استفاده کنند. در بازار ثانویه اما، سرمایه‌گذاران به خرید و فروش سهام می‌پردازند و هیچ درآمد جدیدی برای شرکت‌ها حاصل نمی‌شود
• نقش در اقتصاد: بازار اولیه نقش اساسی در تامین منابع مالی برای شرکت‌ها دارد که این مساله می‌تواند رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی را به همراه داشته باشد. در مقابل، بازار ثانویه بیشتر به تامین نقدینگی و سهولت در خرید و فروش سهام تمرکز دارد. بازار ثانویه به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا با پیش‌بینی نوسانات قیمتی سود کسب کنند
• روش قیمت‌گذاری: در بازار اولیه، قیمت سهام به‌طور معمول توسط شرکت‌ها و با همکاری بانک‌های سرمایه‌گذاری تعیین می‌شود و ممکن است ثابت یا متغیر باشد. در مقابل، در بازار ثانویه، قیمت‌ها بر اساس تعامل عرضه و تقاضا تعیین می‌شوند. اگر تقاضا برای سهام یک شرکت بالا باشد، قیمت آن افزایش می‌یابد و در صورتی که عرضه بیشتر از تقاضا باشد، قیمت کاهش پیدا می‌کند

یبشتر بخوانید: ارزش خالص دارایی یا NAV چیست

فعالیت در بازار اولیه سهام چه مزایا و معایبی دارد؟

سرمایه‌گذاری در بازار اولیه بورس، معمولا از طریق عرضه اولیه سهام (IPO) انجام می‌شود. این عرضه فرصتی برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند تا در مراحل ابتدایی فعالیت یک شرکت، سهام آن را خریداری کنند. این نوع سرمایه‌گذاری با پتانسیل سود بالا همراه است و نیاز به مدت زمان طولانی برای نتیجه‌دهی دارد؛ زیرا شرکت‌های نوپا یا در حال توسعه با رشد اقتصادی مواجه می‌شوند.

برخی از مزایای بازار اولیه بورس عبارتند از:

• جذب سرمایه برای شرکت‌ها: بازار اولیه فرصتی مناسب برای شرکت‌ها فراهم می‌کند تا از طریق عرضه عمومی سهام، سرمایه مورد نیاز برای پروژه‌های جدید یا گسترش فعالیت‌های خود را جمع‌آوری کنند
• فرصت‌های سرمایه‌گذاری: عرضه اولیه سهام به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا در شرکت‌های نوپا و با پتانسیل رشد بالا سرمایه‌گذاری کنند
• ایجاد اشتغال: جذب سرمایه از طریق بازار اولیه باعث رشد شرکت‌ها و در نتیجه ایجاد شغل و تولید کالاها و خدمات جدید می‌شود

سرمایه‌گذاران باید بدانند که این نوع سرمایه‌گذاری دارای ریسک‌های قابل توجهی نیز هست؛ چرا که عملکرد شرکت در آینده به عوامل مختلفی مانند رقابت بازار، مدیریت شرکت و شرایط اقتصادی بستگی دارد. این مساله به‌وضوح اهمیت انجام تحقیقات دقیق و تحلیل وضعیت مالی و چشم‌انداز رشد شرکت‌ها قبل از ورود به بازار اولیه را نشان می‌دهد.

برخی از معایب بازار اولیه بورس عبارتند از:

• ریسک بالای سرمایه‌گذاری: عرضه اولیه سهام می‌تواند ریسک‌های متعددی را به همراه داشته باشد، زیرا سرمایه‌گذاران ممکن است در مورد توانایی شرکت‌ها در موفقیت دچار اشتباه شوند
• قیمت‌گذاری غیرمنطقی: در برخی موارد، قیمت سهام در عرضه اولیه ممکن است بیش از ارزش واقعی آن باشد که منجر به ضرر برای سهامداران اولیه می‌شود
• عدم اطمینان از موفقیت شرکت‌ها: شرکت‌های تازه وارد به بازار همیشه نمی‌توانند پیش‌بینی کنند که چه میزان رشد خواهند داشت و احتمال شکست آن‌ها وجود دارد

یبشتر بخوانید: ارزش ذاتی سهام

فعالیت در بازار ثانویه سهام چه مزایا و معایبی دارد؟

در بازار ثانویه بورس سرمایه‌گذاران می‌توانند سهام شرکت‌ها را به‌آسانی خرید و فروش کنند. در این بازار، قیمت‌ها بر اساس قوانین عرضه و تقاضا تعیین می‌شوند و سرمایه‌گذاران می‌توانند با تحلیل نوسانات قیمتی، سود کسب کنند. این بازار به‌ویژه برای کسانی که به دنبال نقدینگی بالا و راحتی در خرید و فروش سهام هستند، جذابیت دارد.

برخی از مزایای بازار ثانویه بورس عبارتند از:

• نقدشوندگی بالا: بازار ثانویه میزان نقدشوندگی بالایی دارد و سرمایه‌گذاران می‌توانند در هر زمان که بخواهند سهام خود را بفروشند. همچنین امکان خرید آسان سهام در این بازار وجود دارد و هر کسی می‌تواند به‌راحتی برای خرید سهم شرکت‌ها اقدام کند
• شکوفایی قیمت‌ها: قیمت‌های سهام در بازار ثانویه به‌طور مداوم و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شوند. این فرآیند باعث می‌شود که ارزش واقعی سهام به‌طور شفاف و منطقی تنظیم شود
• فرصت‌های سرمایه‌گذاری متنوع: سرمایه‌گذاران می‌توانند از میان طیفی وسیع از سهام شرکت‌ها در صنایع مختلف، بهترین گزینه را برای خود انتخاب کنند و بر اساس استراتژی‌های مختلف سرمایه‌گذاری تصمیم بگیرند

اگرچه این بازار به‌عنوان بستری ایده‌آل برای ارزیابی ارزش واقعی سهام و تحرکات اقتصادی شرکت‌ها عمل می‌کند؛ اما سرمایه‌گذاران باید از ریسک‌های موجود در این بازار، مانند نوسانات شدید قیمتی و تاثیر اخبار و شایعات، آگاه باشند. تصمیم‌گیری در بازار اولیه و ثانویه در بورس باید با دقت بالا انجام شود.

برخی از معایب بازار ثانویه در بورس عبارتند از:

• ریسک بالا: بازار ثانویه به دلیل تغییرات مداوم در عرضه و تقاضا، نوسانات قیمتی شدیدی دارد
• رفتارهای افراطی سرمایه‌گذاران: در برخی مواقع، رفتارهای غیرمنطقی سرمایه‌گذارن تحت‌تاثیر شایعات یا اخبار باعث ایجاد تغییرات غیرطبیعی در قیمت‌ها می‌شود
• رقابت شدید: در بازار ثانویه، رقابت میان سرمایه‌گذاران شدت بالایی دارد که این امر باعث افزایش فشار و تصمیم‌گیری اشتباه می‌شود

یبشتر بخوانید: بازار پایه فرابورس چیست؟

سرمایه‌گذاری در کدام بازار بورس ارزش بالاتری دارد؟

بازار اولیه و ثانویه دو بخش اصلی بازار بورس هستند که هر کدام مشخصات و عملکرد متفاوتی دارند. در بازار اولیه، اوراق بهادار برای اولین بار عرضه می‌شوندو رابطه‌ای مستقیم بین شرکت صادرکننده و سرمایه‌گذار برقرار است. اما در بازار ثانویه، اوراق بهاداری که قبلا در بازار اولیه عرضه شده‌اند، بین سرمایه‌گذاران مختلف دست به دست می‌شوند.

برای سرمایه‌گذاری در در بازار اولیه و ثانویه در بورس باید عوامل متعددی را در نظر بگیرید، به‌طور مثال ممکن است نقدینگی بالا در معاملات سهام بازار ثانویه شما را به سمت شرکت در معاملات این بازار هدایت کند. شما می‌توانید مولفه‌های اصلی برای سرمایه‌گذاری در بازارهای بورس را در جدول زیر مشاهده کنید.