صرافی غیر متمرکز؛ از تمرکززدایی تا انقلاب در معاملات
با ظهور فناوری بلاکچین و گسترش استفاده از ارزهای دیجیتال، جهان مالی دچار تحولی بیسابقه شده است. صرافی غیر متمرکز (DEX) از اصلیترین نوآوریهای این حوزه بهشمار میرود که امکان معاملات مستقیم بین کاربران را بدون نیاز به واسطههای مرکزی فراهم میکند. اما چرا این صرافیها تا این حد اهمیت پیدا کردهاند؟ در این مطلب از ویفاکس کالج با ما همراه باشید تا به بررسی کامل این پلتفرمها و پاسخ به این سوال بپردازیم.
صرافی غیر متمرکز چیست؟
صرافی غیر متمرکز نوعی پلتفرم معاملاتی مبتنی بر فناوری بلاکچین است که بدون نیاز به واسطهها یا کنترل متمرکز، امکان تبادل ارزهای دیجیتال را به وجود میآورد. برخلاف صرافیهای متمرکز که دارایی کاربران را در کیف پولهای خود نگهداری میکنند و مسئول مدیریت آن هستند، در پلتفرمهای غیر متمرکز کاربران کنترل کاملی بر داراییهای خود دارند و معاملات به صورت همتا به همتا (P2P)انجام میشود.
صرافیهای غیر متمرکز از قراردادهای هوشمند برای اجرای معاملات استفاده میکنند که شفافیت و امنیت بیشتری را به همراه دارد. با توجه به این ساختار خطراتی مانند هک صرافی یا سوءاستفاده از اطلاعات کاربران به حداقل میرسد.
مزایای صرافیهای غیر متمرکز
صرافیهای غیر متمرکز با ساختار منحصربهفرد خود، مجموعهای از مزایای جذاب را به کاربران ارائه میدهند که آنها را به انتخابی مناسب برای معاملهگران ارزهای دیجیتال تبدیل کرده است. این مزایا صرافیهای غیر متمرکز به گزینهای محبوب برای کاربرانی تبدیل کردهاند به دنبال امنیت، شفافیت و حریم خصوصی خود هستند.
بیشتر بخوانید: انواع صرافی ارز دیجیتال
از مهمترین مزایای صرافی غیر متمرکز عبارتاند از:
- حفظ حریم خصوصی: در صرافیهای غیر متمرکز، به ثبتنام یا ارائه اطلاعات شخصی نیازی نیست؛ بنابراین کاربران بهصورت ناشناس معامله میکنند
- کنترل کامل بر داراییها: در این نوع صرافیها، کاربران کلیدهای خصوصی خود را نگه میدارند و داراییها مستقیما در کیف پولهای شخصی ذخیره میشوند
- امنیت بیشتر: به دلیل عدم وجود واسطه و استفاده از قراردادهای هوشمند، احتمال هک یا سوءاستفاده از داراییهای کاربران به حداقل میرسد
- دسترسی جهانی: این پلتفرمها هیچ محدودیت جغرافیایی ندارند و همه افراد از سراسر دنیا به آنها دسترسی دارند
- شفافیت معاملات: تمامی تراکنشها در شبکه بلاکچین ثبت میشوند که شفافیت و قابلیت پیگیری را افزایش میدهد
- مقاومت در برابر سانسور: به دلیل غیر متمرکز بودن، هیچ سازمان یا نهاد متمرکزی نمیتواند معاملات کاربران را متوقف کرده یا محدودیتهایی ایجاد کند
- پشتیبانی از توکنهای متنوع: صرافیهای غیر متمرکز از انواع مختلف توکنهای بلاکچین پشتیبانی میکنند؛ حتی توکنهایی که در صرافیهای متمرکز لیست نشدهاند
نحوه کار صرافیهای غیر متمرکز
نحوه عملکرد صرافیهای غیر متمرکز به این شکل است که تمام تراکنشها بر بستر شبکههای بلاکچینی مانند اتریوم، بایننس اسمارت چین یا پولیگان انجام میشوند. برای شروع معامله کاربران باید کیف پول دیجیتال خود را به پلتفرم DEX متصل کنند. این کیف پولها کلیدهای خصوصی را نزد کاربر نگه میدارند؛ به این معنا که کنترل کامل داراییها در دست خود فرد است. برخلاف صرافیهای متمرکز که داراییها را در سرورهای خود نگه میدارند، در صرافیهای غیر متمرکز داراییها در کیف پول شخصی باقی میمانند و فقط زمانی منتقل میشوند که معاملهای صورت بگیرد.
یکی از مهمترین مولفههای عملکرد صرافیهای غیر متمرکز، استفاده از قراردادهای هوشمند است. قراردادهای هوشمند قطعههای کدی هستند که روی بلاکچین اجرا میشوند و بهطور خودکار شرایط یک معامله را بررسی و اجرا میکنند. بهعنوان مثال اگر کاربری بخواهد 1 واحد اتریوم را به ازای 100 توکن DAI بفروشد، قرارداد هوشمند شرایط معامله را بررسی میکند و در صورت مطابقت، انتقال داراییها را بین طرفین انجام میدهد.
برای افزایش کارایی و نقدینگی، صرافی غیر متمرکز از روشهای زیر برای تسهیل معاملات استفاده میکند:
- دفاتر سفارش Order Book)): در برخی از صرافیهای غیر متمرکز، سفارشهای خرید و فروش در دفتر سفارش ثبت میشوند و معاملهگران بر اساس قیمت و مقدار موردنظر خود معامله میکنند. این روش مشابه عملکرد صرافیهای متمرکز است؛ اما سفارشها بهصورت غیر متمرکز مدیریت میشوند
- استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools): این استخرها شامل مجموعهای از توکنها هستند که توسط تامینکنندگان نقدینگی (Liquidity Providers) تامین میشوند. کاربران با تبادل داراییهای خود در این استخرها بدون نیاز به خریدار یا فروشنده مستقیم معامله میکنند
- الگوریتمهای قیمتگذاری: در استخرهای نقدینگی، قیمت داراییها توسط الگوریتمهایی مانند سازنده بازار خودکار تعیین میشود که بر اساس نسبت داراییهای موجود در استخر عمل میکنند
مقایسه صرافی غیر متمرکز با صرافیهای متمرکز
تفاوتهای اصلی صرافی غیر متمرکز با پلتفرمهای متمرکز به نحوه مدیریت داراییها و فرایند معاملات برمیگردد. در صرافیهای متمرکز داراییهای کاربران به طور موقت در کیف پولهای صرافی ذخیره میشوند و خود صرافی بهعنوان واسطه، معاملات را مدیریت و اجرا میکند. این ساختار باعث میشود کاربران در برابر ریسکهایی مانند هک یا سوءمدیریت صرافی آسیبپذیر باشند.
از سوی دیگر در صرافیهای غیر متمرکز کاربران کاملا مالک داراییهای خود هستند و معاملات بهصورت مستقیم میان کاربران انجام میشود. صرافیهای متمرکز سرعت معاملات بیشتری دارند و رابط کاربری سادهتری ارائه میدهند؛ اما پلتفرمهای غیر متمرکز به دلیل عدم نیاز به احراز هویت و حفظ حریم خصوصی کاربران محبوبیت خاصی پیدا کردهاند. بااینحال انتخاب بین این دو نوع صرافی به نیازها، اهداف و سطح آشنایی کاربران با ارزهای دیجیتال بستگی دارد.
بیشتر بخوانید: بهترین استراتژی معاملاتی ارزهای دیجیتال
معرفی بهترین صرافیهای غیر متمرکز
در بازار ارزهای دیجیتال، صرافیهای غیر متمرکز متعددی در دسترس هستند که هرکدام ویژگیها و امکانات منحصربهفردی را ارائه میدهند. انتخاب صرافی مناسب به عواملی مانند نوع دارایی دیجیتال، کارمزدها، امنیت و سهولت استفاده بستگی دارد.
معتبرترین انواع صرافیهای غیر متمرکز را میتوان بهصورت زیر معرفی کرد:
- صرافیUniswap : از محبوبترین و پیشگامترین صرافیهای غیر متمرکز که بر بستر اتریوم فعالیت میکند. این صرافی از مدل استخرهای نقدینگی AMM)) استفاده میکند و به کاربران اجازه میدهد توکنهای ERC-20 را با کارمزد کم و سرعت بالا معامله کنند. رابط کاربری ساده، نقدینگی بالا و پشتیبانی از کیف پولهای متعدد از ویژگیهای این پلتفرم بهشمار میروند
- صرافیPancakeSwap : این صرافی بر بستر بایننس اسمارت چین فعالیت میکند و گزینهای مقرونبهصرفهتر نسبت به اتریوم است. پنیک سواپ از استخرهای نقدینگی برای معاملات استفاده کرده و امکان مشارکت در مزارع (Farms)و استخرهای سرمایهگذاری را فراهم میکند
- صرافیSushiSwap : یک صرافی غیر متمرکز چند زنجیرهای که در ابتدا بهعنوان فورکی از Uniswap راهاندازی شد. سوشی سواپ علاوه بر معاملات ساده امکاناتی مانند استیکینگ، ییلد فارمینگ و دسترسی به توکنهای جدید را ارائه میدهد
- صرافیBalancer : این صرافی نیز بر بستر اتریوم ساخته شده و به کاربران اجازه میدهد تا استخرهای نقدینگی شخصیسازیشده ایجاد کنند. بالانسر بهطور خاص برای کاربران پیشرفتهای طراحی شده است که به دنبال انعطافپذیری بیشتری در مدیریت نقدینگی هستند
- صرافی Curve Finance: یک صرافی غیر متمرکز که بهطور خاص برای معاملات استیبلکوینها طراحی شده است. کرو فایننس با ارائه کارمزد پایین و لغزش قیمتی کم، گزینهای مناسب برای کاربران حرفهای در دنیای مالی غیر متمرکز به شمار میآید